BlueCity: circulaire speeltuin met ballen
‘Een speeltuin voor circulaire bedrijven, waar we met brein, ballen, lef en lol afkoersen op ’n economie waarin afval niet bestaat.’ Zo typeert BlueCity zichzelf op haar website. Inmiddels bestaat BlueCity bijna 4 jaar. Vier jaren waarin de initiatiefnemers de nodige ups en downs meemaakten. Eén ding is duidelijk. Ballen hebben ze, bij BlueCity. Brein, visie, lef en lol trouwens ook.
BlueCity is voortgekomen uit een netwerk van ondernemers, dat op zijn beurt is ontstaan op initiatief van RotterZwam. Zij kwamen in 2015 met een oproep aan andere ondernemers om een ecosysteem te starten en een business case voor het oude Tropicana- pand uit te werken. Op die oproep kwamen diverse ondernemers af, waaronder Okke Hout die al anti-kraak in het pand zat- , een investeerder en een projectontwikkelaar. Zo gingen ideeën en dromen in rap tempo over in een concreet aanvalsplan. In oktober van hetzelfde jaar was het zover: Tropicana werd gekocht en BlueCity werd werkelijkheid.
Veel hulp
“Nou, zo eenvoudig was het eigenlijk niet” vertelt Sabine Biesheuvel, één van de initiatiefnemers van BlueCity en als algemeen directeur een van de drijvende krachten achter het initiatief. “Er waren vooral in het begin veel onzekerheden en risico’s. Voor ons, mogelijke investeerders en voor de gemeente. Die heeft zich vanaf dag één heel positief opgesteld en heeft ons echt geholpen BlueCity mogelijk te maken.” Ook het vinden van het broodnodige startkapitaal was een uitdaging. Want wie wil er investeren in iets waarvan de meeste mensen niet weten wat het is, en wat nog niet eerder is gedaan? “Wij waren heel gelukkig dat we in Rotterdam een private investeerder vonden die het belang van sociaal-maatschappelijk rendement net zo zwaar meeweegt als harde euro’s. Een impact investor, genaamd stichting ifund. Die heeft de start van BlueCity mogelijk gemaakt.”
Afval wordt door mensen gecreëerd
Afval bestaat niet van zichzelf, het wordt door mensen gecreëerd. De natuur kent geen afval, in de natuur worden voedingsstoffen, energie en materie geproduceerd. Deze restmaterialen en reststromen zijn op hun beurt de basis voor andere materialen, producten en processen. Zo ontstaat een keten zonder afval en waar alles aan elkaar verbonden is. Dit is de kern van ‘de blauwe economie’ en het principe achter BlueCity.
“Wij veroordelen niet het oude systeem, maar werken wel aan een nieuw, beter systeem.”
Concrete circulaire voorbeelden in BlueCity
De ondernemers in BlueCity streven naar een afvalloze keten van productie en consumptie. Restmaterialen die vrijkomen bij de productie van de één, zijn basismateriaal voor een ander. Kun je je er moeilijk iets bij voorstellen? Het is eigenlijk heel eenvoudig. Concrete voorbeelden zijn in BlueCity overal te vinden. RotterZwam kweekt paddestoelen op de koffieprut uit de AlohaBar. CO2 dat daarbij vrijkomt is nuttig voor Spireaux, dat het gebruikt bij het maken van spirulina, wat een basisingediënt is voor vega voedselproducten. Het bierwort1 van bierbrouwer Vet&Lazy wordt gebruikt om bioplastics2 op te groeien. En de zwammen van RotterZwam? Die zijn al eens getest voor een speciaalbier door Vet&Lazy. En zo kunnen we nog wel even doorgaan… De mensen van BlueCity hebben niet de illusie dat zij op korte termijn het bestaande economische systeem zullen kunnen vervangen door een nieuw systeem. Ze zijn zich heel goed bewust dat dingen tijd nodig hebben, en dat zij als voorloper daarbij een rol spelen. Het pand en de transformatie ervan zijn dan ook een innovatief middel voor het collectief van ondernemers achter BlueCity. “Wij zijn een soort van bizarre prikkel, die nodig is voor bewustwording en het aantonen dat verandering mogelijk én relevant is, met een business case. We veroordelen ook niet het oude systeem, maar werken met z’n allen en onze zakelijke partners vanuit overtuiging en bevlogenheid wel hard aan een nieuw en beter systeem. Ons doel is dan ook om zoveel mogelijk positieve alternatieven naar de markt brengen, op zijn Rotterdams met ondernemerschap en door te doen!”
Rotterdams ondernemersklimaat
Het succes van BlueCity is voor een belangrijk deel ook het succes van het Rotterdamse ondernemersklimaat, vindt Sabine Biesheuvel. “Het is hier voor jonge ondernemers eigenlijk heel makkelijk starten. Je krijgt snel toegang tot belangrijke netwerken, zoals dat van R’damse Nieuwe. En het is in Rotterdam makkelijk om een hulpvraag te stellen aan andere ondernemers, er hangt hier echt een sfeer van ‘samen met elkaar’ en iedereen is bereid je te helpen. Het helpt ook dat de gemeente goed meedenkt en veel belang hecht aan innovatie. Zo was Stadsontwikkeling belangrijk bij het kwartiermaken in Tropicana en hebben de gemeente en Rotterdam Partners meegeholpen ruchtbaarheid te geven aan ons initiatief.”
“In Rotterdam is het heel makkelijk om een hulpvraag te stellen aan andere ondernemers.”
Business case
Soms stuit Sabine nog wel eens op onbegrip als ze over BlueCity vertelt. “Of noem het eerder onbekendheid. Mensen denken nog wel eens dat we een gesubsidieerde bende vage goeddoeners zijn, die lekker in een oud zwembad zitten te pruttelen. Niets is minder waar! Wij hebben als BlueCity een sterke business case. Ondernemers betalen huur om hier hun ding te kunnen doen. Ook organiseren wij ontwerp- en business development projecten met bedrijven en evenementen voor inkomsten. Op die manier dragen we ook nog op een andere manier bij aan de lokale economie. Denk aan Fuckup Nights, waar mensen verhalen delen over hun fouten en falen, waar ondernemers weer heel veel van kunnen leren. Maar we organiseren nog veel meer. Dat doen we omdat we willen bijdragen aan de innovatiecultuur in de stad.”
Ambities
Een circulaire stad binnen de stad, zo kun je het BlueCity van nu typeren. Hoe ver reiken de ambities? “We willen hier nog heel veel bereiken. We zijn bezig met een nieuwe conferentieruimte voor 1.000 personen, waar we zelf veel kunnen organiseren en wat we kunnen verhuren. En met de doorontwikkeling van een laboratorium voor biobased productontwikkeling naast onze werkplaats, een pop-up ruimte voor nieuwe initiatieven. En met het ontwikkelen van circulaire ‘short stay’ woningen… Zo zal BlueCity een iconisch kantelpunt en een soort beeldmerk voor circulariteit in de stad blijven. Maar onze ambities reiken ook verder dan dit pand. We werken aan de business case achter een plek voor demontage van grootschalige gebouwen op verschillende locaties in Rotterdam, waar we kijken welke herbruikbare materialen daarbij vrijkomen die wij weer ergens voor kunnen inzetten. En denk ook aan de bouw met hergebruikte materialen of het toepassen van circulair ontwerp bij nieuwe panden, daar kan nog heel veel gewonnen worden aan duurzaamheid en circulariteit. Bijvoorbeeld bij nieuwe hoogbouwprojecten, waar vaak totaal nog niet wordt nagedacht over GFT-afval dat al die mensen die er gaan wonen, gaan produceren en dat prima zou kunnen worden hergebruikt.”
“BlueCity zal een iconisch kantelpunt en een soort beeldmerk voor circulariteit in de stad blijven.”
Mentaliteit
BlueCity is meer dan een voorbeeldlocatie voor circulariteit. De BlueCity ‘bewoners’ willen nadrukkelijk bijdragen aan bewustwording en een mentaliteits- en gedragsverandering. “Het is belangrijk dat mensen zich meer bewust worden van hun gedrag en dat de relatie tussen mens en product verandert. We moeten niet alleen nemen, we moeten zelf bewuster deel uit gaan maken van het hele productie- en consumptieproces en snappen wat dit vraagt van onze ecosystemen. Wat dat betreft zitten we in Rotterdam op de juiste plek. Het is stad die aan de start van energietransitie en klimaatadaptatie staat, en dat vooral ziet als een kans. Mensen staan hier open voor andere ideeën en geluiden en vinden het leuk om dingen samen te doen. Dat is een heel belangrijk begin en kan ons in de toekomst zeker nog verder helpen.”
BlueCity ondernemer: Vet&Lazy
Eén van de ondernemers in BlueCity is stadse bierbrouwer Vet&Lazy. Begonnen als hobbyist en thuisbrouwer met de gedachte ‘gewoon lekkere smaken te maken’ en uitgegroeid tot professionele bierbrouwer die vanuit de kelder in BlueCity – en voor grotere hoeveelheden ook vanaf een externe locatie – tegenwoordig zo’n 3.000-4.000 liter per maand produceert én binnenkort in de koeling van Rotterdamse AH-winkels te vinden is. Ruben Krommenhoek voelt zich thuis bij BlueCity. “In het begin vond ik het soms best lastig om echt deel te nemen aan het hele circulaire proces. Je kunt niet alles zo maar in je bier stoppen. Maar nu vind ik het juist uitdagend om te kijken hoe ik nieuwe biersoorten en –smaken kan maken met de restproducten van anderen. Zo heb ik bijvoorbeeld al zwammen, koffie, gember en mango gebruikt. En ik lever zelf ook aan de circulaire keten, want ons wort is de basis voor anderen die er bioplastics op groeien of die het gebruiken voor het maken van koekjes en granola. Proberen om niets verloren te laten gaan, dat is toch mooi?” Een portie Rotterdamse humor is Ruben overigens niet vreemd, getuige de namen van enkele van zijn populairste biertjes. Le Phallus, Dikke Paljas, Dubbel Wit Zomerfit, Je Moeder… “Tja, klanten vinden het nu eenmaal leuk om, als de barman vraagt wat ze willen hebben, tegen hem te zeggen ‘Ik wil je moeder!’”.
1 Bierwort is een bijproduct dat ontstaat tijdens het gistingsproces, als onderdeel van het bierbrouwen. Het blijft als een soort pap achter in slangen en ketel.
2 Bioplastic: plastic dat gemaakt wordt uit natuurlijke producten, zoals zetmeel gewonnen uit aardappels of maïs, dan wel uit cellulose (bron: Wikipedia).
Foto’s: BlueCity, Rotterdam Partners.
